maandag 30 december 2013

Trouwe lezers

Je zou het bijna vergeten bij alle ellende-berichten uit de boekenwereld: dat schrijven een prachtig vak is. Alleen al de gedachte dat op dit moment een kind of volwassene ergens in Nederland of Vlaanderen een boek van mij zit te lezen.
Toch nog, ondanks dat er steeds minder boeken worden gelezen, gekocht en ook minder geleend. Bibliotheken hebben minder budget of sluiten complete vestigingen, dus er komen minder boeken in de uitleen.
In Nederland zorgt de stichting Lira voor het incasseren en verdelen van leengelden. Die leenvergoeding komt elk jaar in december binnen bij schrijvers. In het verleden hadden we het onder collega's wel eens over het goudschip dat dan binnenvoer. Relatief gezien, want de meeste schrijvers halen geen riant inkomen uit hun vak.
In 1992 verscheen mijn eerste boek 'Reisgenoten gezocht' en daarna volgden er nog ongeveer 25. Zolang bibliotheken een boek in hun collectie hebben én uitlenen, krijg je daar als schrijver dus geld voor. Als ik het goed heb, is dat ongeveer een dubbeltje per uitlening. Bij grote aantallen en veel boeken tikt dat leuk aan.
De afgelopen jaren heb ik, maar ook mijn collega's, het goudschip zien afbladderen en zeker de laatste jaren werd de vracht telkens 25% minder. Van een substantiële inkomstenpost dreigt het te krimpen tot een speelgoedboot. Niet zeewaardig meer, eerder een aardigheidje, maar evenzeer van harte welkom. Het is niet anders, het boekenvak verkeert nu eenmaal in zwaar weer en de meeste schrijvers zitten in hetzelfde schuitje, om te vissen in dezelfde, steeds kleinere vijver.
Maar laat ik ophouden met mijn schipbreuk lijdende beeldspraak.

Collega Marcel van Driel schreef het blog 'Wat je aandacht geeft groeit'. Het biedt troost en herkenning.
Ook ik wil vooral kijken naar de positieve dingen in het vak. Als ik me laat verlammen door de paniek die soms toeslaat, kan ik niet meer schrijven.
Laat ik bijvoorbeeld kijken naar de enthousiaste kinderen tijdens mijn schoolbezoeken, en geraakt worden door mails van lezers die iets herkennen in een boek.
Ik neem het overzicht van mijn leenvergoeding erbij en kijk voorbij het bedrag onder de streep. Dan krijg ik een ander beeld. Van bibliotheken die zuinig (moeten) zijn op hun collectie, die ook boeken beschikbaar houden die geen uitleentoppers zijn. Op de lijst zie ik dat ook mijn oude boeken nog steeds geleend worden. Trouwe lezers, die niet alleen de bestsellers willen lezen.
Mijn meest uitgeleende boek in 2013 is nog steeds 'Eén meisje, twee jongens', een 12+boek uit 2005. Dat mijn prentenboek Logeerbeer uit 2012 op nummer 2 staat is minder vreemd.
 
Maar de trouw van bibliotheken en lezers gaat verder terug. Op 3. Kampioen Superbraaf (2004), 4. De Superhoofdprijs (1996 en remake 2009), 5. Zat (2010) 6. Stoerewatjeskamp (2010).
Zelfs mijn tweede boek 'Kopje-onder' uit 1993 is nog 21 keer uitgeleend. Alleen mijn eerste 'Reisgenoten gezocht' (1992) is dit jaar voor het eerst niet meer uitgeleend. Maar vorig jaar had het boek toch nog 1 lener.

Dank aan Lira, maar dank vooral aan al die trouwe lezers en ook aan de bibliotheken die onze schat bewaren die cultuurgoed heet.

http://annievangansewinkel.nl/boeken.cfm 
 

zaterdag 28 december 2013

Cultureel lef

Gisteren, de donkerste dag na Kerstmis, leende zich bijzonder goed voor een cultureel bezoek aan Zwolle. Een probaat middel om te vergeten dat het somber, grijs en druil was.
Ik had een tweeledig doel: de tentoonstelling Tropisch Koninkrijk in het verbouwde museum De Fundatie en de 'nieuwe' boekhandel Waanders in de voormalige Broerenkerk.
Beide gebouwen belichamen voor mij lef en ook cultureel ondernemerschap.
De recente eivormige uitbouw, als een ufo geland, op de klassieke bouwstijl van het museum. Is dit nou mooi? Kloppen de verhoudingen? Je blijft er in ieder geval naar kijken. Kunst mag, nee moet, vragen oproepen.

En wie durft het in deze tijd nog aan om een nieuwe boekhandel te beginnen, in een bewerkelijk monument nog wel? Waanders wil meer zijn dan alleen een boekhandel, en dus kun je er eten en drinken, een tentoonstelling bekijken, muziek luisteren en kopen, en de monumentale kerk bewonderen.
Een plek om uren door te brengen en dat doen mensen dus ook. Kortom: beleving verkopen, dat is het toverwoord voor eigentijds zakendoen. En als het om cultuur en boeken gaat, mijn zegen hebben ze, zeker als het ook nog eens in een bijna sacrale sfeer gebeurt.
Mooi dat cultureel lef dan ook nog eens wordt beloond. Voor boekhandel Waanders was 2013 zakelijk gezien een goed jaar en ook De Fundatie had ongekend hoge bezoekersaantallen.
 
Ik was erg benieuwd naar de tijdelijke tentoonstelling met werk van twintig kunstenaars van de zes eilanden van de voormalige Nederlandse Antillen. In 2002 was ik zelf op Aruba en in 2004 op Curaçao voor een schrijfretraite van een maand.Toen heb ik ook enkele tentoonstellingen bezocht.

Werk van Cira Abath
Ook nu weer was er werk in uiteenlopende materialen, genres en onderwerpen. De aanklacht en herinnering aan de slavernij, zoals in werk van Felix de Rooy, kleurige natuurtaferelen, maar ook politieke stellingname.

Ellen Spijkstra (detail)

Voor mij sprong met name het werk van Cira Abath eruit en dat van Ellen Spijkstra. Krachtig, juist door hun eenvoud.
Ik kan er geen woorden aan geven, maar ze raakten iets diep in mij, reminiscenties aan mijn verblijf op die bijzondere eilanden.




Museum De Fundatie 

Boekhandel Waanders Zwolle 

donderdag 26 december 2013

Op zoek naar een bestaan

In vliegende vaart heb ik het nieuwste boek van Lieve Joris uitgelezen: 'Op de vleugels van de draak'.
Bijna ademloos probeerde ik haar verslag bij te houden van reizen binnen China en Afrika, en tussen China en Afrika. Zoveel namen en ontmoetingen, dwarsverbanden, relaties, zowel familiaal als zakelijk. Het boek laat zien dat er een hele wereld is buiten onze westerse wereld en het arrogante machtsdenken dat 'zij in Afrika' ons nodig hebben. Afrikanen vinden hun eigen weg wel in de wereld, op zoek naar een beter bestaan. Noem ze gelukszoekers. Het woord heeft in sommige kringen de connotatie van een scheldwoord gekregen. Wat zou ik zelf doen in die situatie wanneer ik een gezin had en nog een beetje energie om een beter leven proberen te krijgen?
Van Lieve Joris heb ik praktisch al haar Afrikaanse reisboeken gelezen en hoewel zij veel vaker en langer in Afrika was, delen we de voorliefde voor het continent. In wat ze schrijft over haar verblijf in China voel je de heimwee naar Afrika. Ze veert op als ze er mensen treft die er ooit waren of vandaan komen.
Er is een levendige uitwisseling tussen China en Afrika, van personen en handel. Er zijn bv. de grote infrastructurele projecten van China en de betrokkenheid in de Afrikaanse mijnbouw. Maar ook individuen steken steeds vaker de Indische Oceaan over. Afrikanen gaan naar China voor koopwaar, Chinezen naar Afrika om er een afzetgebied te ontsluiten.
Grote groepen mensen verlaten geboortegrond of huis en haard in de hoop het elders beter te hebben. In hun dromen misschien met de hoop op overvloedige rijkdom, in de praktijk vaak een ontheemd bestaan dat nét iets beter is dan heel slecht.
De ontheemding van veel personen in het boek stemde me wat droevig. Waarom blijven de Congolezen voor minder dan het minimumloon werken in het bedrijfje van de Chinees in Zuid-Afrika? Uiteengevallen gezinnen, die te weinig verdienen om elkaar minstens eens per jaar te zien.
Maar er zijn ook de sterke Afrikaanse vrouwen die naar Dubai reizen en zelfstandig hun handel organiseren. Wellicht maakt een aantal van hen de sprong ook naar China. De benodigde durf en werklust die ze daar van pas komt, hebben ze in ieder geval in huis.
Lieve Joris signaleert - in het algemeen gesproken - een verschil tussen Afrikanen en Chinezen. Chinezen blijven alsmaar aan het werk, ze gunnen zich geen rust en ontspanning.
Een observatie van Lieve Joris in een Afrikaanse wijk in Guangzhou in China, p. 104: 'Ik word overvallen door een immens gevoel van droefheid. Al dat gesjouw van het ene continent naar het andere - kan Afrika dan niets zelf maken?'
De schrijfster ontmoet ook mensen die met minder inkomen genoegen nemen vanwege immateriële waarden, zoals zij die zich inzetten voor een Afrikaans museum in China of Chinezen die liever leven onder de blauwe lucht en de wolken in Zuid-Afrika.
Het is mooi te zien hoe Lieve Joris haar verhaal tot stand laat komen. Ik krijg de indruk dat ze een vaag plan heeft en adressen van mensen die ze op eerdere reizen ontmoette. Ze laat zich vooral leiden door ontmoetingen en contacten. Zonder strakke planning kom je verder en op plaatsen waar je anders niet zou komen. De broer van de neef van kent iemand en die weet wel iemand die. De Afrikaanse manier hanteert ze volgens mij.
Haar werkwijze is in wezen eenvoudig: gaan zitten, niet aan de kant, maar op een stoep, midden in een dorp, in het lokaal vervoer. En vervolgens kijken en luisteren. Daarna schrijven.
Het klinkt eenvoudig, maar je moet het wel kunnen. Lieve Joris kan dat en het leverde weer een prachtig boek op dat mijn wereld vergrootte.

Website Lieve Joris

dinsdag 24 december 2013

Goed voornemen: meer schrijven?

Van jaar tot jaar neem ik me voor om in het nieuwe jaar meer te schrijven. Dit jaar is me dat gelukt en toch wil ik volgend jaar nóg meer schrijven. Daar is het uiteindelijk allemaal om begonnen.
Dat wil niet zeggen dat ik à contrecoeur mijn andere werk doe, integendeel. Met veel plezier geef ik bv. schrijfcursussen en bedrijfstrainingen schriftelijke communicatie.
Maar dat genoegen is ook een valkuil. Voor die activiteiten maak ik afspraken met anderen en die gaan voor. De afspraken die ik met mezelf maak, bijvoorbeeld schrijfdagen, moeten soms wijken.
Daarom is het goed om rond de jaarwisseling kritisch terug te kijken en de doelen weer helder te stellen.

Misschien schrijf jij ook graag. Maar als je eerlijk bent, zie je ook dat het schrijven er te veel bij inschoot. Je deed een cursus en nadat je geen 'huiswerk' meer had, kwam er weinig meer van.
Of je hebt behoefte aan enige theoretische ondergrond, maar wil geen lange opleiding volgen. Of je wilt gerichte schrijfoefeningen doen.

Een korte schrijfcursus kan jouw schrijven in het nieuwe jaar weer aanslingeren.

Ik help je graag, ook door mijn valreepkorting: wie zich voor 31 december 2013 aanmeldt voor een schriftelijke schrijfcursus krijgt 10 euro korting.

Dit zijn mijn cursussen:

Creatief schrijven 1
Creatief schrijven 2
Kinderverhalen schrijven 1
Kinderverhalen schrijven 2
Reisverhalen schrijven
Columns en weblogs
Schrijven met losse handen (3 opties)
Schrijven met een stok achter de deur

Op de pagina schriftelijke cursussen van mijn website kun je de folders en inschrijfformulieren downloaden.

Al dan niet met cursus, ik wens je alvast een mooi schrijfjaar toe!   

zondag 15 december 2013

Van een kleine Roodborst

De roodborst, een levendig, wat brutaal vogeltje, maar ook symbool van hoop. Je zou het niet direct associëren met angst. Toch is dat wat de vogel in het boek van Remko Zijlstra overkomt. En niet een beetje angst, een levensgrote angststoornis.
Gistermiddag presenteerde hij 'Van een kleine Roodborst' tijdens een mooie bijeenkomst in de goed gevulde Wageningse bblthk.
In woord en beeld geeft hij het proces weer van hoop en vrees, verlangen en loslaten. Daarmee schetst hij de periode die hij zelf heeft doorgemaakt waarin een angststoornis zijn leven bepaalde. Maar het is geen inktzwart boek en het zal lezers soms herkenning bieden en in ieder geval enig inzicht in hoe zoiets kan voelen.

Als een van zijn vrienden sprak ik ook een kort woord. 'Zelfs met het grootste inlevingsvermogen van de wereld zijn we meestal niet in staat te voelen wat de ander echt doormaakt.
Maar kunstenaars hebben gelukkig vaak wel het vermogen om wat hen bezighoudt, ook de ellende van het leven, om te zetten in iets moois, of dat nou woord, beeld of muziek is. Hun werk kan anderen blij maken, troosten, herkenning bieden en inzicht geven.'
Vaak in slechts enkele pennenstreken weet Remko de levenslust van de vogel te tonen, maar ook de zwaarte wanneer het dwangmatige bouwen aan zijn veilige vesting tot verstikking en verlies leidt.
 
Met dit boekproject sluit Remko Zijlstra een bewogen periode af. De heftigheid is verstild en juist in zijn ingetogenheid ontroert het boekje.

In de inleiding wenst Remko 'ieder die op een of andere manier te maken heeft met een angst of paniekstoornis veel vertrouwen toe.'
Ik sluit me van harte aan bij zijn wens.


 
Het boek 'Van een kleine Roodborst' is te koop via website Remko Zijlstra
Daar is ook een film te zien over het ontstaan van het boek.

woensdag 11 december 2013

Dan kantelt de tijd

Vorige maand verscheen een bijzonder boek: 'Dan kantelt de tijd'. Het heeft als ondertitel: 'Vertellingen over key-persons - sleutelfiguren, ook bij wie ze er niet waren of gemist werden'.
Met het boek rondt Simon Buschman zijn werk in Nederland af als consultant, lifecoach en therapeut. Inmiddels emigreerden hij en zijn vrouw naar Zuid-Spanje.
In zijn leven en werk zijn sleutelpersonen en verwantschapsvragen centrale thema's. Aan het boek leverden ook 90 anderen een verhaal, al dan niet autobiografisch. Daar zijn bekende namen bij als Frits Abrahams, Gerard Beentjes, Job Degenaar, Koos Dijksterhuis, Johanna Kruit en Daan Manneke. 
Ook van mij staat er een bijdrage in en ik ben er blij om dat mijn persoonlijke ervaring mag figureren in dit opmerkelijke boek.
Simon Buschman ken ik niet persoonlijk en ik keek dan ook op van zijn verzoek een bijdrage te sturen over een sleutelpersoon die een rol had gespeeld tussen mijn 14e en 24e. Na lang nadenken concludeerde ik dat ik die niet had en schreef hem dat. Maar hij liet het er niet bij zitten: hoe had ik dat dan ervaren?
Ik besefte dat ik in mijn studententijd wel twee sleutelzinnen had gehad, die mij aanvankelijk sterk hielpen, maar me later in mijn leven juist tegenwerkten. Simon Buschman wilde die ervaring graag opnemen in zijn boek (p. 52).
Deze dagen heb ik het boek met intense aandacht en soms bewondering gelezen. Al die mensen die een inkijkje gaven in vaak donkere periodes van hun leven. Waar hadden zij het moeten zoeken zonder sleutelpersoon? Die ene die wel vertrouwen in hen had, die hun echte wezen zag en accepteerde. Soms was het een vluchtige ontmoeting, precies op het juiste moment. Zo'n kantelpunt waarbij het ook heel anders had kunnen aflopen.
Uit de verhalen spreekt veel vitaliteit. Ondanks alles doorgaan, leren van het leven en er zin aan geven.
Het zijn goed geschreven teksten zonder effectbejag die juist door hun ingetogenheid en openhartigheid veel indruk maken en ontroeren. Allemaal doen we immers aandoenlijk ons best orde in de chaos te brengen die leven heet, en op onze eigen manier gelukkig te zijn.
Het boek van Buschman kan lezers een spiegel voorhouden (wie was jóuw sleutelpersoon?), herkenning bieden of troosten.
Het is echter, een maand na verschijnen, al uitverkocht. Dan het goede nieuws: het boek is integraal op zijn site te lezen: Boek 'Dan kantelt de tijd'
 
Website Simon Buschman  
 

dinsdag 10 december 2013

Zeesterrendag

Het is vandaag zeesterrendag, zoals je soms van die handschoenendagen hebt, messendagen of kwallendagen. Opvallend veel zeesterren vanochtend op het strand van Egmond. Sommige bevallig neergevlijd, andere onflatteus op het zand gekwakt met zichtbaar gehavende ledematen.

Er zijn ook grote witte schelpen aangespoeld, plat en ovaal. Sommige lijken hun tong uit te steken. Is dat het nog levend dier? Weer besef ik dat ik maar bitter weinig weet van gestrande natuur, hoewel ik graag de vloedlijn afspeur op aanspoelsels.

Die krab ook, licht spartelend nog. Zijn laatste stuiptrekkingen. Een natuurlijke dood laten sterven of is hij nog te redden?

Helemaal niets doen kan ik niet. Ik keer hem, zet hem op zijn poten. Hij beweegt een teen. Alsof hij zijn duim opsteekt: goed gedaan, mens.
Maar zijn weg naar de vloedlijn is nog ver. Oppakken en naar het water brengen? Is hij niet juist aangespoeld omdat hij niet sterk genoeg is? Ik laat hem.
Op de terugweg zie ik hem weer. Onder zijn schild beweegt iets. Een laatste stuip? Ik ben teleurgesteld dat hij daar nog steeds ligt.
Had ik dan werkelijk gedacht dat hij op eigen kracht naar zee was gekropen en nog lang en gelukkig ging leven?  

zaterdag 7 december 2013

Afstand


De zee is boos.
Of is ze moe,
dagenlang getergd door storm.

Op afstand houdt ze zich,
tipte voor de vorm een vloedlijn en
verschanst zich achter een zandbank.

Monkelend, onderkoeld grommend,
ijzig ver weg.

Geen strandgift kan er af.
Ja, een enkele schelp,
stuk.